Long Tieng: Fshati që dikur ishte “vendi më sekret në Tokë”
Në thellësi të xhunglave të Laosit ndodhet Long Tieng, një fshat i vogël që dikur ishte një nga qendrat më të rëndësishme të operacioneve të fshehta të SHBA-ve gjatë Luftës së Ftohtë. Në vitet 1960–1975, ky vend u bë baza sekrete e CIA-s dhe forcave Hmong të udhëhequra nga gjenerali Vang Pao për të luftuar kundër komunistëve Pathet Lao, të mbështetur nga Vietnami i Veriut.
Në kulmin e saj, Long Tieng strehonte mbi 30,000 njerëz dhe pista e vogël pranë fshatit përpunonte mbi 900 ulje-ngritje avionësh në ditë — më shumë se shumë aeroporte ndërkombëtare. Gjithçka ishte mbajtur në fshehtësi të plotë, aq sa edhe ushtarët amerikanë në pjesë të tjera të rajonit nuk dinin për ekzistencën e saj.
Sot, Long Tieng është një fshat i heshtur me bujtina të thjeshta dhe dyqane që shesin vegla të punuara nga mbetje bombash. Pista e avionëve është e braktisur dhe përdoret si vend për lojëra nga fëmijët apo për kullotë nga banorët. Asnjë shenjë zyrtare nuk tregon për rëndësinë historike që ka pasur ky vend.
Udhëtimi për atje është i gjatë dhe i vështirë, edhe pse ndodhet vetëm 130 km nga Vientiane. Rrugët janë të dëmtuara, të ngushta dhe pa sinjal telefoni. Por për ata që e vizitojnë, është një kthim në një kapitull të errët dhe të harruar të historisë.
Në këtë vend kanë vepruar edhe pilotët “Ravens” — agjentë të fshehtë të Forcave Ajrore që udhëhiqnin sulmet ajrore të SHBA-ve. Po ashtu, linja ajrore sekrete e CIA-s, Air America, transportonte furnizime dhe shpëtonte pilotë të rrëzuar. Gjenerali Vang Pao kishte selinë vetëm pak metra larg pistës dhe udhëhiqte nga aty të gjithë operacionet në bashkëpunim me CIA-n.
Pavarësisht mbarimit të luftës, pasojat vazhdojnë. Rreth 30% e bombave të hedhura nuk kanë shpërthyer dhe përbëjnë rrezik serioz për fshatarët edhe sot. SHBA ka investuar mbi 390 milionë dollarë për pastrimin e tyre, por e ardhmja e ndihmës financiare mbetet e pasigurt.
Long Tieng është një kujtesë e gjallë e një lufte të heshtur, një vend ku historia, megjithëse pa zë, është ende e pranishme në çdo cep. Një vend ku fëmijët luajnë mbi betonin që dikur ngrinte avionë lufte — dhe ku e shkuara rri pezull në ajrin e lagësht të Laosit.
