1. Energji e papërshkrueshme – Truri ynë “shkëlqen” me vetëm 12–20 W
- 100 miliardë neurone funksionojnë me një fuqi që harxhon një llambë nate—rreth 20 W .
- Përkundrazi, superkompjuterët më të fuqishëm zgjasin me miliona herë më shumë energji: 21 MW apo edhe 2.7 GW vetëm për të simuluar trurin.
2. Rritja e inteligjencës – me kosto më të ulët
- Trajnimi i ChatGPT-3 mori 1,300 MWh, e barabartë me konsumin vjetor të 130 shtëpive amerikane.
- Por sensory & arkitektura të reja, si spiking neural networks, chips neuromorfikë dhe rrjeta me dendrite biologjike, po ulën ndjeshëm këtë kosto .
3. Hapi bio‑futuristik: Hw dhe wetware
- BrainScaleS, SpiNNaker, Intel Loihi, dhe IBM TrueNorth imitojnë mënyrën se si neuronet biologjike komunikojnë dhe përpunojnë info me impuls energjie (spikes)—disa teknologji sjellin deri në 16 × kursim energjie.
- Marshimi në terrenin e wetware (kompjuterëve me bazë neuronale biologjike), si organoid intelligence, premton një paradigmë radikale: fuqi gjigante me energji minimale.
4. Embodiment – truri që “ndjen” dhe bashkëpunon
- Siç e thekson Antonio Damasio, inteligjenca biologjike lind nga interaksioni trup–mjedis, jo brenda kokës vetëm .
- Shumë organizata njerëzore së bashku prodhojnë zgjidhje novatore që AI nuk i kap dot – dhe bëjnë një “inteligjencë kolektive” vërtet energjikisht efikase .
5. E ardhmja: IA që “është i zgjuar dhe kursimtar”
- Modelet Super-Turing AI si ato të Texas A&M përdorin përpunim selektiv të të dhënave – si truri – duke reduktuar energjinë dhe rritur performancën.
- Algoritmet e zgjuara zhvilluese në Universitetin e Sëydneit po bëjnë që AI të mos “shfryrë të gjitha neuronet”, por të jetë mjaftueshëm inteligjente dhe e kursyeshme .
Mesazhi kyç: Si fiton inteligjenca e ardhshme
| Çfarë mësojmë nga truri | Si e përdor AI kjo filozofi | Përfitimet që marrim |
|---|---|---|
| Sparsitet & spikes – puls energjie rrallë | Spiking neural nets & neuromorphic chips | Konsum deri në 16× më ulët |
| Tolerancë ndaj zhurmës | Algoritme “just good enough” | Stabilizim efikas dhe i lirë |
| Embodiment – lidhje trup–mjedis | Sisteme të ndjeshme që reagojnë në kohë reale | Aftësi bindëse dhe praktike |
| Inteligjencë kolektive | Bashkëpunim njerëzor mbi AI | Zgjidhje kreative, me efikasitet energjik |
Pse është e rëndësishme tani?
- AI-të e mëdha po rrisin konsumin e energjisë globalisht – duke ndikuar në klimë dhe ekonomi .
- Nevojiten modele të reja, më miqësore me planetin, që punojnë si truri biologjik – efikas, fleksibël dhe bashkëpunues.
Ne kemi një shembull perfekt të inteligjencës së qëndrueshme – trurin. Duke bërë AI që mendon, ndjen dhe bashkëpunon si ne, mund të ndërtojmë një të ardhme ku teknologjia nuk lodh planetin, por e fuqizon atë.
