Nëse e keni vënë re që urthi po ju shqetëson më shpesh ndërsa po plakeni, nuk jeni vetëm. Ky shqetësim i zakonshëm, që përjetohet si një ndjesi djegieje në kraharor ose fyt, është rezultat i refluksit të acidit të stomakut në ezofag – dhe bëhet më i zakonshëm dhe më i rëndë me kalimin e viteve. Por përse ndodh kjo? Ekspertët thonë se disa faktorë natyrorë, fiziologjikë dhe të stilit të jetesës kontribuojnë në këtë fenomen.
Çfarë është Urthi dhe Pse Ndodh?
Urthi ndodh kur acidi i stomakut rrjedh në ezofag (tubi që lidh gojën me stomakun). Kjo rrjedhje është rezultat i mosfunksionimit të një valve muskulore të quajtur sfinkteri ezofageal i poshtëm (LES). Kur kjo valvul nuk mbyllet siç duhet ose dobësohet, acidi lëviz në drejtim të kundërt dhe shkakton ndjesinë e djegies.
Pse Urthi Bëhet më i Shpeshtë me Moshën?
1. Dobësimi i muskujve të traktit tretës
Me plakjen, tonusi muskulor i trupit bie – përfshirë edhe sfinkterin ezofageal të poshtëm. Ky muskul duhet të mbyllet fort pas çdo vakti për të parandaluar refluksin, por një LES i dobësuar e lejon acidin të kthehet në ezofag. Për këtë arsye, shumë të moshuar përjetojnë urth kronik, veçanërisht pas ngrënies ose në pozicion të shtrirë.
2. Ngadalësimi i tretjes
Me kalimin e moshës, tretja bëhet më e ngadaltë, për shkak të ndryshimeve hormonale dhe funksionale në traktin tretës. Ushqimi qëndron më gjatë në stomak, duke rritur prodhimin e acidit dhe duke shtuar mundësinë që ai të ngjitet në ezofag.
3. Shtimi në peshë
Shumë të rritur shtojnë peshë me kalimin e viteve, dhe obeziteti është një faktor kyç në urthin kronik. Dhjami i tepërt në bark rrit presionin intra-abdominal, duke shtyrë përmbajtjen e stomakut lart drejt ezofagut.
4. Përdorimi i ilaçeve që shkaktojnë urth
Personat më të moshuar shpesh përdorin më shumë ilaçe, si anti-inflamatorë josteroidë (NSAID), ilaçe për presionin e gjakut, antidepresivë dhe relaksues të muskujve. Shumë prej këtyre medikamenteve mund të relaksojnë LES-in ose të irritojnë mukozën e ezofagut, duke nxitur refluksin.
5. Hernia hiatale
Kjo është një gjendje ku një pjesë e stomakut shtyhet përmes diafragmës në gjoks. Hernia hiatale bëhet më e zakonshme me plakjen dhe është një faktor i njohur që kontribuon në urth, pasi ndikon drejtpërdrejt në funksionin e sfinkterit ezofageal.
⚠️ Simptomat që Nuk Duhet t’i Injoroni
Ndërsa urthi është i zakonshëm, ai nuk duhet injoruar. Simptomat mund të përfshijnë:
- Djegie në gjoks pas ngrënies
- Ndjesi e thartë ose e hidhur në fyt
- Kollë e thatë gjatë natës
- Vështirësi në gëlltitje
- Dhimbje në kraharor që ngatërrohet me atë të zemrës
Nëse këto simptoma ndodhin më shumë se dy herë në javë, mund të bëhet fjalë për sëmundjen e refluksit gastroezofageal (GERD) – një gjendje që kërkon vlerësim mjekësor.
🩺 Si ta Kontrolloni Urthin me Moshën?
Për fat të mirë, janë të mundshme shumë masa që mund të ndihmojnë në menaxhimin e urthit pa nevojën për ilaçe të rënda:
✅ Zgjidhje të stilit të jetesës:
- Hani vakte të vogla dhe të shpeshta për të shmangur mbushjen e stomakut.
- Shmangni ushqimet që nxisin urthin, si çokollata, pijet me gaz, kafja, ushqimet pikante dhe të skuqura.
- Mos u shtrini pas ngrënies – prisni të paktën 2-3 orë.
- Përmirësoni pozicionin e gjumit – flini me kokën më të lartë ose në anën e majtë.
- Mbani një peshë të shëndetshme për të ulur presionin në stomak.
- Hiqni dorë nga duhani dhe alkooli, të cilët relaksojnë LES-in.
💊 Trajtimi mjekësor:
Nëse simptomat vazhdojnë, mjeku mund të rekomandojë:
- Antacide për neutralizimin e acidit.
- Inhibitorë të pompës protonike (PPI) si omeprazoli për të reduktuar prodhimin e acidit.
- Testime shtesë si endoskopia për të parë nëse ka dëmtime në ezofag ose ndonjë gjendje më serioze.
🧠 Kur Duhet të Shkoni te Mjeku?
Nëse keni këto shenja paralajmëruese, mos e shtyni vizitën:
- Urth i vazhdueshëm ose i rëndë
- Humbje peshe të paqëllimshme
- Të vjella të shpeshta ose me gjak
- Gëlltitje të dhimbshme ose të vështirë
- Dhimbje në gjoks që nuk largohet
Këto mund të jenë shenja të një problemi më serioz, si ezofagiti, ulcerat, ose në raste shumë të rralla – kanceri i ezofagut.
🌿A Ka Zgjidhje Natyrale?
Po. Shumë njerëz përfitojnë nga përdorimi i:
- Aloe vera për qetësimin e traktit tretës
- Çaj xhinxheri për reduktimin e inflamacionit
- Uthull molle e holluar, por vetëm nën këshillën e mjekut
- Probiotikë për përmirësimin e florës së zorrëve dhe tretjes
Përfundim
Urthi nuk është vetëm një shqetësim i përkohshëm – sidomos në moshë më të madhe. Është një shenjë se trupi juaj po ndryshon, dhe këto ndryshime kërkojnë më shumë kujdes. Me pak vëmendje në stilin e jetesës, dhe nëse është e nevojshme, me ndihmën e mjekut, urthi mund të menaxhohet me sukses – edhe në moshë të thyer. Mësoni trupin tuaj, veproni me kujdes, dhe mos e injoroni sinjalin që po ju jep sistemi tretës.
